„Aktywny Rodzic” – zmiany, które wprowadziła nowa ustawa
Ustawa „Aktywny Rodzic” wchodzi w życie z dniem 1 października 2024 r. Jest ona elementem kompleksowej reformy systemu wspierania opieki nad dziećmi do lat 3 i wprowadza 3 nowe świadczenia:
1) Aktywni rodzice w pracy (tzw. babciowe) - dla rodziców aktywnych zawodowo 1500 zł miesięcznie na rzecz organizacji opieki nad maluchem w wieku 12 - 35 miesięcy w domu.
W tym przypadku istotny jest fakt podjęcia pracy przez obojga rodziców, co będzie weryfikowane przez ZUS.
2) Aktywnie w żłobku - dofinansowanie do żłobka do 1500 zł miesięcznie na dziecko na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy rodzice podjęli pracę. Uczęszczanie dziecka do instytucji opieki potwierdza wpis do Rejestru Żłobków. Dofinansowanie obejmuje każde dziecko uczęszczające do instytucji opieki. W przypadku żłobków może być to dziecko w wieku od 20 tygodnia życia. Dofinansowanie pokrywa także koszty pobytu dziecka, które ukończyło 3 rok życia, jednak ze względu na brak możliwości uczęszczania do przedszkola, kontynuuje pobyt w żłobku do ukończenia 4 roku życia. Świadczenie „Aktywnie w żłobku” nie pokrywa kosztów wyżywienia a jedynie pobyt dziecka w instytucji opieki. Wobec czego, zgodnie z powyższą ustawą, rodzic sam pokrywa koszt wyżywienia dziecka.
3) Aktywnie w domu - 500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 12 - 35 miesięcy dla rodziców, którzy wychowują swojego malucha w domu. Świadczenie to zastępuje dotychczas funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO). W przeciwieństwie do RKO świadczenie „Aktywnie w domu” obejmuje każde dziecko w wieku 12-35 miesięcy pozostające w domu pod opieką rodzica. Dotychczas funkcjonujące świadczenie RKO nie przysługiwało na 1 dziecko
w rodzinie.
Rodzic dziecka w wieku 12-35 miesięcy może skorzystać tylko z jednego ww. świadczenia.
Zapisanie dziecka do instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 wyklucza skorzystanie
ze świadczenia „Aktywny rodzic w pracy” a uprawnia do skorzystania jedynie ze świadczenia „Aktywnie w żłobku”.
W celu uzyskania jednego z powyższych świadczeń, rodzic zobowiązany jest złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski będą przyjmowane od 1 października 2024 r.
Najczęściej zadawane pytania (źródło: www.gov.pl):
1. Czy aby otrzymać świadczenia z programu Aktywny Rodzic trzeba będzie spełnić jakieś kryterium dochodowe?
Każdy rodzic, który wychowuje dziecko w wieku 12 -35 miesięcy, może otrzymać jedno wsparcie
w zależności od własnego wyboru czy sytuacji zawodowej, na każde dziecko, co do zasady w wieku 12 - 35 miesięcy. Żadne ze świadczeń nie będzie uzależnione od warunku kryterium dochodowego. Natomiast w przypadku świadczenia „aktywni rodzice w pracy” weryfikowany będzie fakt i wymiar aktywności zawodowej rodziców.
2. A co z rolnikami? Czy praca w gospodarstwie rolnym będzie traktowana jako aktywność zawodowa?
Rolnik, małżonek rolnika lub domownik podlegający obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego również będą mogli ubiegać się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”. Fakt ubezpieczenia takich rodziców w KRUS będzie traktowany jak praca na etacie w wymiarze 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
3. Czy świadczenie z programu Aktywny Rodzic jest zabierane/wstrzymywane, gdy rodzic bierze tzw. L4 na opiekę nad chorym dzieckiem?
Nie, żadne ze świadczeń w ramach Aktywnego Rodzica nie będzie „zabierane” w przypadku choroby rodzica bądź dziecka. Ustawa zakłada, że przerwa w wykonywaniu pracy przez rodzica w związku
z chorobą nie będzie miała wpływu na dalsze pobieranie świadczenia.
4. Czy ze świadczenia z programu Aktywny Rodzic można skorzystać, jeśli aktywnym zawodowo jest tylko jeden z rodziców?
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać jeżeli oboje rodzice dziecka są aktywni zawodowo i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu
od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast w przypadku rodzica samodzielnie wychowującego dziecko, nie ma wymogu aby wykazywał on aktywność zawodową drugiego z rodziców, ale w takim przypadku - rodzica samodzielnie wychowującego dziecko - dotyczy wymóg aktywności zawodowej
z podstawą składek emertytalnych i rentowych nie niższą niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
5. Kto będzie wypłacał świadczenia z programu Aktywny Rodzic?
Realizacja programu „Aktywny Rodzic” – wszystkie 3 świadczenia została powierzona Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. ZUS będzie przyjmował wnioski, weryfikował warunki ustawowe i wypłacał świadczenia. Podobnie jak w przypadku innych programów ograniczamy formalności do minimum. Rodzic będzie mógł złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wyłącznie przez internet. Do dyspozycji rodziców będą sprawdzone już i funkcjonujące w innych programach wsparcia rodzin, 4 kanały wnioskowania przez internet: Platforma PUE ZUS, Aplikacja mobilna mZUS, bankowość elektroniczna, Portal Emp@tia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
6. Jakie warunki trzeba spełnić aby otrzymać świadczenie „aktywnie w żłobku”?
Świadczenie "aktywnie w żłobku" jest rozwiązaniem, które zastąpi dotychczas funkcjonujące
i zdecydowanie mniej korzystne dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna w wysokości 400 zł miesięcznie, uregulowane w ustawie
o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, i jest w wielu aspektach świadczeniem o tożsamych zasadach przysługiwania. "Aktywnie w żłobku" będzie przysługiwało na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, w tym także na dziecko w wieku poniżej 12 m-c życia jak i na dziecko w wieku powyżej 35 m- c życia. „Aktywnie w żłobku” będzie wypłacane, co do zasady, w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż kwota ponoszonej opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. W przypadku, gdy dziecko legitymuje się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności świadczenie będzie przysługiwało maksymalnie w wysokości 1900 zł miesięcznie, nie więcej jednak niż kwota opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. UWAGA: Do opłaty rodzica za pobyt dziecka w instytucji opieki nie wlicza się opłaty
za wyżywienie, co oznacza, że wyżywienie dziecka nie będzie finansowane ze świadczenia „aktywnie
w żłobku"
Podobnie jak dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna świadczenie "aktywnie w żłobku" nie będzie trafiało bezpośrednio
do rodziców. Wniosek p przyznanie tego świadczenia będzie składał rodzic, natomiast świadczenie
to będzie przekazywane co miesiąc bezpośrednio podmiotowi prowadzącemu instytucję opieki (na wskazany przez nią rachunek bankowy) z przeznaczeniem na obniżenie opłat za pobyt dzieci, ponoszonych przez rodziców.
7. Jaka jest różnica między świadczeniem „aktywni rodzice w pracy” a świadczeniem “aktywnie w domu”?
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” kierowane jest do aktywnych zawodowo rodziców dziecka, ma więc charakter aktywizacyjny i dlatego jednym z warunków otrzymania tego świadczenia będzie aktywność zawodowa rodzica lub rodziców. Jego wysokość to 1500 zł miesięcznie na dziecko w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka lub 1900 zł jeżeli dziecko legitymuje się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności. Natomiast świadczenie „aktywnie w domu” przysługiwać będzie na analogicznych zasadach, co obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy, z tą różnicą że świadczenie „aktywnie w domu” będzie można uzyskać na każde, w tym na pierwsze lub jedyne dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, a wysokość tego świadczenia to 500 zł miesięcznie. Jest to wsparcie kierowane do tych rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, którzy nie będą uprawnieni lub z własnej woli nie zdecydują się na skorzystanie z świadczenia „aktywni rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”, gdyż w szczególności pozostaną nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.
8. Czy kobieta wracająca do pracy musi pracować na cały etat czy wystarczy zatrudnienie
w niepełnym wymiarze godzin?
Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwać jeżeli rodzice dziecka są aktywni zawodowo i z tytułu tej aktywności podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna, czyli obydwojga rodziców, wysokość wyniesie nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jednocześnie w ustawie określono minimalny próg aktywności zawodowej dla każdego
z rodziców, zgodnie z którym, podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie może być niższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę lub 30%
w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą korzystających z preferencyjnego obniżenia składek. Oznacza to, że przyznanie świadczenia nie będzie uzależnione od tego czy jest to praca na cały czy tylko na część etatu, a od tego czy podstawa ww. składek na takim etacie będzie nie niższa niż ww. minimalny wymiar.
Więcej pytań i odpowiedzi pod adresem: https://www.gov.pl/web/rodzina/pytania-i-odpowiedzi---program-aktywny-rodzic
